تاثیر رطوبت و نور خورشید بر چوب
چگونگی نگهداری از وسایل چوبی برای همه علاقه مندان به چوب و همه کسانی که از وسایل چوبی استفاده می کنند مهم و حايز اهمیت است.ما در این مقاله سعی کرده ایم تمام نکات مهم از روش های نگهداری تا اسیب هایی که وسایل چوبی را تهدید میکند و روشهای برطرف کردن عمده این اسیب ها را توضیح دهیم
تاثیر رطوبت بر وسایل چوبی
این موضوع کاملا طبیعی و واقعی است که اغلب لوازم چوبی مانند میزهای ناهار خوری و یا مبلمان در اب هوای معتدل مانند شمال کشورمان, در شرایط گرم و مرطوب عمر طولانی ندارند.لوازم چوبی مانند میز های روستیک در محیط های مرطوب به مرور زمان رطوبت را جذب می کنند و متورم می شوند. به این رفتار چوب در این شرایط، به اصطلاح حرکات رطوبتی گفته می‌شود که در تغییر فصل‌ها شاهد آنها هستیم. تورم چوب تا یک حدی قابل توجیه است اما اگر رطوبت را کنترل نکنید، این تورم منجر به ترکی در سطح چوب می‌شود.اگر جرم آبی که داخل چوب هست را اندازه گرفته و بر جرم چوب خشک تقسیم کرده و در 100 ضرب کنید، درصد رطوبت چوب به دست می آید.
تاثیر رطوبت بر خواص چوب
تاثیر رطوبت بر خواص چوب:
چوب یک ماده جامد متخلخل فیبری شکل است که دارای ساختمانی با یاخته‌های سازمان‌یافته و درعین‌حال ناهمگن است.
کلیه خواص فیزیکی و مکانیکی چوب نظیر وزن ، استحکام ، سختی ، خاصیت ارتجاعی ، کیفیت و دوام بشدت وابسته به درصد رطوبت چوب هستند . رطوبت چوب بصورت درصد مقدار آب موجود در واحد وزن چوب تعریف می شود و به طور معمول نسبت به وزن خشک چوب سنجیده می شود . به طور معمول کلیه خواص چوب در رطوبت ۱۲ درصد بیان می شوند . بدیهی است که با افزایش رطوبت ، وزن چوب زیاد شده ولی از سختی آن کاسته می شود . از طرف دیگر رطوبت از عوامل مهم مورد نیاز برای رشد و فعالیت عوامل بیولوژیکی مخرب چوب ، همچون حشرات و قارچ ها است . رشد و فعالیت حشرات و قارچ ها باعث کاهش دوام و کیفیت چوب می گردد . همچنین رطوبت در رنگ پذیری ، چسب خوری و حتی اره کشی چوب نیز تاثیر می گذارد
چوب و تبادل ان با اب
تغییر رطوبت چوب تا 30% سبب تغییر ابعاد چوب می شود، در نتیجه این موضوع مصرف چوب را با اشکالاتی مواجه می سازد. انجام تیمارهایی با استفاده از منومرها، رزین ها یا پلیمرهای مختلف در صورتی که این مواد بداخل غشا سلولی نفوذ نمایند در کاهش واکشیدگی چوب موثر خواهند بود.
هرچقدر حجم قطعه چوب کوچکتر باشد درصد جذب ﺁب ﺁن در زمان معین بیشتر است و در همین زمان معین هرچقدر حجم قطعه چوب بیشتر باشد درصد جذب ﺁن کمتر می شود .
بطور کلی چوب یک ماده جاذب رطوبت ( Hygroscopic ) است و به رطوبت در حالت های مایع و بخار کاملاً حساس است ، یعنی اگر قطعه چوب خشکی در محیط مرطوب قرار گیرد رطوبت را جذب می کند و برعکس . جذب یا دفع رطوبت باعث تغییر شکل و کج شدن محصولات چوبی می شود . چرا که با جذب یا دفع آب توسط چوب ، حجم آن افزایش یا کاهش می یابد . هر یک از این فرآیندها به ترتیب واکشیدگی ” جذب رطوبت ” و هم کشیدگی “دفع رطوبت” نام دارند .
تغییر رنگ
یکی از مهم‌ترین مضرات نور خورشید برای وسایل چوبی، تغییر رنگ آنها است. نور خورشید شعاع‌های فرابنفش را داراست که می‌تواند رنگ چوب را به مرور زمان تغییر دهد. این تغییرات رنگ می‌تواند وسایل چوبی را غیرجذاب و کم‌ارزش به نظر بیاورد.
ایجاد ترک
نور خورشید می‌تواند باعث ایجاد ترک‌ها در سطح چوب شود. این ترک‌ها می‌توانند باعث ضعیف شدن ساختار چوب و کاهش عمر مفید وسیله شوند.
چوب ها پس از برش تمایل دارند رطوبت خود را به رطوبت نسبی محیط محل نصب نزدیک کنند، مثلا اگر رطوبت نسبی چوبی ۳۰ درصد باشد و رطوبت نسبی محل نصب ۲۰ درصد باشد چوب سعی میکند رطوبت خود را کاهش داده و به ۲۰ درصد برساند.
این کاهش رطوبت در چوب بعد از نصب، باعث مشکلاتی در چوب می گردد. برخی از این مشکلات عبارتند: از ترک خوردن چوب، تاب خوردن چوب و باد کردن چوب.
کاهش سختی
مواد چوبی از جمله درختان نرم و سخت وجود دارند. نور خورشید می‌تواند باعث کاهش سختی مواد چوبی شود، به ویژه در صورتی که وسایل چوبی برای مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار بگیرند.
افت کیفیت
نور خورشید می‌تواند باعث افت کیفیت وسایل چوبی شود، به خصوص در صورتی که از چوب با کیفیت پایینی ساخته شده باشند. این مضرات می‌تواند باعث کاهش عمر مفید وسایل شود و نیاز به تعمیر و تعویض زودرس آنها را ایجاد کند.
اثرات رطوبتی
نور خورشید می‌تواند باعث تغییرات رطوبتی در چوب شود. این تغییرات می‌تواند باعث تورم و انقباض چوب شود که به طور مستمر می‌تواند باعث شکستن وسایل چوبی شود
اثرات حشرات و قارچ ها
نور خورشید می‌تواند باعث ایجاد محیط مساعد برای رشد حشرات و قارچ‌ها در وسایل چوبی شود. این حشرات و قارچ‌ها می‌توانند باعث خرابی و آسیب به چوب شوند.قارچ ها در هر محیطی که امکان رشد باشد شروع به تولید هاگ می کنند.حمله قارچ ها سبب کاهش وزن چوب می شود. تغییر بافت و نرم شدگی بافت چوب از اثرات حمله قارچ ها است. نوع حمله قارچ ها وابسته به گونه قارچ و جنس چوب متفاوت است. کاهش مقاومت و ارزش حرارتی چوب از نشانه های آلودگی قارچی است.
راه های محافظت از چوب در برابر حشرات و قارچ ها
استفاده از حشره کش ها
رنگ کردن راهکاری برای مبارزه با حشرات
استفاده از پوشش پلاستیکی
تهویه مناسب راه مقابله با حشرات
روشهای کاهش مضرات نور خورشید برای وسایل چوبی
برخی روش‌ها و تدابیر می‌توانند مضرات نور خورشید را برای وسایل چوبی کاهش دهند و عمر مفید آنها را افزایش دهند:
- استفاده از پوشش‌های محافظ: از پوشش‌های محافظ مانند رنگ‌ها و لاک‌های مقاوم در برابر نور خورشید استفاده کنید تا اثر مستقیم نور بر روی چوب کاهش یابد.
- نگهداری در سایه: سعی کنید وسایل چوبی خود را در محیط‌هایی که از نور خورشید مستقیم محافظت می‌شوند، قرار دهید. استفاده از پرده:ساده‌ترین راه برای محافظت از مبلمان چوبی در مقابل نور آفتاب استفاده از پرده است. اگر بیشترین زمان روز را بیرون از خانه هستید پنجره را با پرده بپوشانید. این کار علاوه بر حفظ مبلمان، از گرم شدن فضای خانه در فصل تابستان جلوگیری میکند
- استفاده از روکش‌ها : روکش‌های مقاوم ،به وسیله ایجاد عایق میان چوب و نور خورشید، اثر نور را کاهش می‌دهند.
- تمدید دوره ای رنگ وسایلچوبی : اگر وسیله‌های چوبی خود رنگ آمیزی شده‌اند، دوره‌های منظمی را در نظر بگیرید که رنگ آنها تا حد ممکن از بین نرود یا اثر نور بر روی آنها کاهش یابد.
- استفاده از سیلر و وارنیش:وارنیش ماده‌ای است متشکل از رزین، روغن و حلال که به عنوان روکش چوب استفاده می‌شود. وارنیش در انواع مات و شفاف موجود بوده و بهترین راه برای محافظت از چوب در مقابل اشعه UV، گرما، آب و پوسیدگی است. اگر برچسب روی ظرف وارنیش را بخوانید روی آن مواد تشکیل دهنده را به این صورت بیان میکند: روغن چوب چینی، آلکید، فنولی و اورتان، بذر کتان و همچنین روغن‌های نیمه خشک شونده مانند روغن سویا و کاجیره (روغن گلرنگ).
این ماده هم مانند روغن‌های واقعی تحت فرآیند یکسانی (پلمیریزاسیون) خشک می‌شود اما با استفاده از رزین دوام آن را از روغن بیشتر می‌کنند. درواقع وارنیش بر پایه روغن از بادوام‌ترین مواد برای فینیشینگ بوده که حتی نجاران مبتدی و نیمه ماهر می‌توانند آن را به آسانی روی چوب اعمال کنند. وارنیش در مقایسه با انواع دیگر مواد پرداخت، مقاومت بیشتری در برابر گرما، آب، حلال‌ها و مواد شیمیایی دیگر دارد - نگهداری در محیط‌های مطلوب: تلاش کنید وسایل چوبی خود را در محیط‌های مطلوب و با رطوبت معقول نگهداری کنید تا خطر خوردگی و پوسیدگی کاهش یابد.
- حفظ تعادل رطوبت: تنظیم و حفظ تعادل رطوبت محیط اطراف وسایل چوبی نیز به کاهش مضرات نور خورشید کمک میکند. رطوبت زیاد می‌تواند باعث انبساط و ترک‌ها شود و رطوبت کم می‌تواند باعث انقباض و تغییر ابعاد چوب شود.
- انجام تعمیرات منظم: تعمیرات منظم و نگهداری صحیح از وسایل چوبی می‌تواند از کاهش عمر مفید ناشی از مضرات نور خورشید جلوگیری کند. تعویض قطعات آسیب‌دیده و رنگ‌آمیزی مجدد می‌تواند وسیله را به حالت اصلی بازگرداند.
همچنین، توصیه می‌شود تا در هنگام خرید وسایل چوبی، از تولیدکنندگان و برندهای معتبر و با کیفیت خریداری کنید. این کار می‌تواند از احتمال استفاده از چوب با کیفیت پایین و ضعیف در ساخت وسیله جلوگیری کند.
در مواقعی که وسایل چوبی بیشتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، می‌توانید از روشهای نوین حفاظتی مانند نانو پوشش‌ها استفاده کنید. این پوشش‌ها، لایه‌ای بسیار نازکی از مواد محافظ را بر روی سطح چوب تشکیل می‌دهند و از نفوذ آب و رطوبت به داخل چوب جلوگیری می‌کنند. همچنین، می‌توانند از تاثیرات مستقیم نور خورشید بر روی چوب محافظت کنند.
استفاده از مواد حفاظتی مانند لاک‌ها و رنگ‌های مقاوم در برابر نور خورشید نیز کاربرد دارد. این مواد می‌توانند چوب را از فرسایش و تغییر رنگ ناشی از تابش مستقیم نور خورشید محافظت کنند.
همچنین، برخی از وسایل چوبی مانند مبلمان‌ها و پارکت‌ها با استفاده از جنس‌ها و روکش‌های مقاوم به نور خورشید طراحی می‌شوند. این جنس‌ها معمولاً با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و مواد با کیفیت تولید می‌شوند تا از مضرات نور خورشید جلوگیری کنند و عمر مفید محصول را افزایش دهند.
به طور کلی، انجام تدابیر پیشگیرانه و استفاده از روش‌ها و محصولات حفاظتی می‌تواند به حفظ وسایل چوبی شما از مضرات نور خورشید کمک کند و عمر آنها را به طولانی‌ترین مدت ممکن افزایش دهد. همچنین، مراقبت‌های منظم و نظم‌دهی به تعمیرات آنها نیز می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و مشکلات ناشی از آسیب‌های نور خورشید کمک کند.
